Het ware kruis van Jezus Christus

Het ware kruis van Jezus Christus – Carsten Peter Thiede, Matthew D’Ancona

In Het ware kruis van Jezus Christus stellen de auteurs de vraag of het kruis van Jezus al vereerd werd voordat keizer Constantijn begin vierde eeuw het christelijk geloof en het kruissymbool aannam. Traditioneel wordt aangenomen dat het kruishout en splinters ervan pas vanaf dit moment relikwiewaarde kregen. De auteurs betogen – en voeren, daarvoor vele bewijzen aan – dat het kruis op Golgota al kort na de dood van Jezus pelgrims trok en dat het kruisteken als christelijk geloofs- en herkenningsteken al in de eerste eeuw ingang vond.
Het kruis bleef nog lange tijd op Golgota staan, tot Hadrianus op deze plek een Venustempel bouwde. Zelfs daarna bleven de pelgrims komen. De auteurs tonen aan dat het kruis inderdaad, zoals de geschiedenis wil, door keizerin Helena werd ontdekt en verloren ging bij de Slag van Hattin, waarbij de kruisvaarders door moslims werden verslagen.
Thiede en D’Ancona laten zien dat het kruisopschrift dat zich nu in de Sante Croce in Gerusalemme bevindt, inderdaad een deel van het originele opschrift is. Uit dit vlot geschreven boek blijkt dat de orthodoxe wetenschappelijke visie moet worden bijgesteld wat betreft de datering van de evangeliën en de verering van het kruis.

Recensie

De Romeinse stadhouder Pilatus liet boven het kruis waaraan Jezus van Nazaret werd vastgenageld, een plankje aanbrengen waarop in drie talen de reden stond vermeld voor Jezus’ veroordeling. In de kerk Sante Croce in Gerusalemme te Rome wordt een houten fragment bewaard dat een deel van dit kruisopschrift zou zijn. Tot nu toe is daar weinig aandacht aan besteed, maar de auteurs stellen dat het hier om een authentiek stuk gaat. Dit is een gewaagde stelling, maar in hun vorige boek ‘Ooggetuige van Jezus’ (1996)* hebben zij reeds laten zien dat zij niet terugschrikken voor het verkondigen van controversiele meningen. De tekst op het houten fragment vertoont merkwaardige trekjes; zo zijn de Griekse en Latijnse tekst van rechts naar links geschreven, evenals het bijna geheel verloren gegane Hebreeuwse (of Aramese) opschrift. De bespreking van de tekst is uitvoerig en redelijk technisch, waarbij het onhandig is dat zowel de Griekse als de Hebreeuwse letters vaak verkeerd zijn weergegeven (foutje bij de vertaling?). De tekst en de legendarische ontdekking ervan door keizerin Helena worden in een brede context geplaatst, waardoor een onderwerp geschikt voor een artikel is uitgegroeid tot een boek. Het is de vraag of de these van de auteurs in wetenschappelijke kring zal worden aanvaard.
Prof. dr. K.A.D. Smelik