Opus posthuum

Opus posthuum – Jacob Slavenburg

Er zijn heel weinig boeken geschreven over het vroegste christendom uit de allereerste tijd, nog voor het ontstaan van de evangeliën. Dit komt mede omdat er weinig bronnen uit die periode leken te bestaan. Daardoor bestaat bij velen nog steeds het beeld van een zich van aanvang af harmonisch ontwikkelende wereldkerk.

Cultuurhistoricus Jacob Slavenburg toont aan de hand van uitputtend bronnenonderzoek aan dat dit een vals beeld is. Er is praktisch geen enkele overeenkomst tussen de kerken van vandaag en de vroegste christelijke gemeenten. De ‘oudste’ christenen zouden zich op geen enkele manier in de kerkdiensten van vandaag herkennen. Het allervroegste en nog zeer joodse christendom mag dan ook zeker nog geen ‘kerk’ genoemd worden. Een vastomlijnde theologie was niet aanwezig. Een duidelijke geloofsleer ontbrak. Van een canon, een vaste hiërarchie of een duidelijk gezag was nog geen sprake. De auteur legt een fascinerend beeld bloot van de oergemeente voor Ge val van Jeruzalem. Opvallend daarin is vooral de gestalte van Jacobus, een broer van Jezus, die niet alleen de onbetwiste leider van de Jeruzalem gemeente bleek te zijn, maar ook de spiritueel leidsman van de gezamenlijke gemeenten. Al in het vroegste begin waren er echter spanningen tussen Grieks sprekende en Aramees sprekende christelijke joden; en later ook tussen christenen uit de ‘heidenen’ en christenen uit de joden.

Toch zijn de verschillen tussen Paulus en Jacobus minder groot dan vaak wordt verondersteld. Conservatieve extremisten van beide richtingen stonden desondanks onverzoenlijk tegenover elkaar. Jezus werd door velen in het vroegste christendom gezien als de goddelijke leraar die ‘achter de wet’ Gods ware bedoelingen onthulde. Daarbij heeft hij, volgens de auteur, nooit een ‘leergezag’ uitgedragen, doch een weg gewezen. Zijn eerste volgelingen werden dan ook ‘mensen van de Weg’ genoemd. De ‘ethiek’ van Jezus werd als een wegwijzer naar het Koninkrijk gezien.

Opus Posthuum wordt afgesloten niet als appendix een verzameling logia, bekende en onbekende uitspraken van Jezus.

alle boeken van Jacob Slavenburg