Een te voltooien leven

Een te voltooien leven – Jacques de Visscher

Houdt de secularisering in dat de moderne mens zich buiten elke ritus of buiten elke sacraliteit houdt? Laat hij zijn alledaagsheid volledig door de realistische eisen van techniek en wetenschap, van economie en politiek bepalen? Is de moderne mens pas volwassen geworden als hij alles in het werk stelt om zijn bestaan rationalistisch geprogrammeerd te voltooien?

De Gentse cultuurfilosoof, Jacques De Visscher, die enkele jaren geleden al ‘Over de levensloop’ publiceerde, zet in dit boek zijn antropologische exploraties van de alledaagsheid voort en legt nu de nadruk op de religieuze zin die de profane mens eigen is, maar die hij, gezien de secularisering, niet meer in de geijkte rituelen terugvindt. Niettemin wil ook de moderne mens zijn kinderen in de wereld verwelkomen en initiëren, wil hij het feest uit het gemeenschapsleven niet uitbannen, maar wel het kwaad en het onheil, hecht hij belang zowel aan het huwelijk als aan de begeleiding van de stervelingen, hoewel hij moeite heeft om nog aan de oude christelijke idealen, die de Westerse beschaving hebben geïnspireerd, geloof te hechten.
Dit is voor De Visscher het uitgangspunt voor een onortodoxe fenomenologie van wat het betekent geboren te worden, te ontdekken dat we sterfelijk zijn, van een goed gedekte tafel te genieten, de seksuele verrukking te kennen, tot inkeer te komen en niet als een dier te willen doodgaan. We zijn immers geen dieren, stelt de auteur uitdrukkelijk, alleen vrezen we meer dan eens onze ‘dierlijkheid’ en willen we die bezweren. Maar het ritueel, dat we eventueel heimelijk koesteren, wil meer dan bezweren, het drukt dankbaarheid uit voor de zin van het gegevene en mondt dan ook uit in het feest dat geen mens, geen gemeenschap of geen beschaving wil zien verloren gaan. Is het niet in die zin dat we een leven wensen te voltooien?

JACQUES DE VISSCHER (1943) is hoogleraar filosofie aan het departement architectuur (Sint-Lucas, Gent) en vertaalde werk van Kant, Levinas, Ricoeur en Arendt.