De Hermetische Gnosis in de loop der eeuwen

De Hermetische Gnosis in de loop der eeuwen – G. Quispel

In het najaar van 1990 werd in Amsterdam een congres gehouden waar verschillende deskundigen een uiteenzetting gaven over het belang van de Hermetische Gnosis voor de cultuur van het Westen.

De Hermetische Gnosis, die zou zijn gebaseerd op de oeroude mysteriën van Hermes Trismegistus (de Egyptische god Thoth), was een kosmische religie die op persoonlijke ervaring berustte. De oerwijsheid van Hermes Trismegistus beïnvloedde, zo nam men in de Oudheid aan, de inzichten van Mozes en Plato. In werkelijkheid – zo stelde dit congres opnieuw vast – is de Hermetische literatuur veel later ontstaan, binnen een geheim genootschap in Alexandrië waarvan Egyptenaren, Grieken en joden lid waren. Deze ‘loge’ kende verschillende graden van inwijding en rituelen, zoals een doop, een heilig avondmaal en een vredeskus, en vormde de voedingsbodem voor de zeventien traktaten van het Corpus Hermeticum en de Asclepius. Deze geschriften hadden grote invloed op o.a. Pico della Mirandola, Mozart, William Blake, Goethe, Rudolf Steiner, C.G. Jung en J. van Rijckenborgh.

In dit boek schrijven achttien wetenschappelijke onderzoekers – voor het merendeel sprekers op bovengenoemd congres – op heldere, voor ieder begrijpelijke wijze over de verschillende aspecten van de Hermetische Gnosis en de invloed van deze religie op onze cultuur. Hun bijdragen werden van een inleiding voorzien door de Gnosis-kenner Prof. Dr. Gilles Quispel. De Hermetische Gnosis in de loop der eeuwen is een gezaghebbende, zeer leesbare bron van informatie over een belangrijke religieuze en artistieke stroming, die nog altijd niet voldoende is onderkend.

(pakketpost)

Recensie

‘Hermetische Gnosis’ uit de titel slaat op een godsdienst, bekend uit een verzameling geschriften (Corpus Hermeticum naar de Egyptische wijsheidsgod Hermes, Griekstalig) uit ± 2e eeuw na C. De auteurs laten iets zien van de invloed die deze verzameling in de loop der eeuwen heeft gehad, tot in onze eeuw. In die chronologie komt de lezer vele bekende namen tegen van bijbelschrijvers, kerkvaders, filosofen, politici en kunstenaars. De redactie heeft daarmee een doel: aantonen dat naast de klassieke filosofie en het christendom ook de gnosis de Europese cultuur gevormd heeft. Zo is deze uitgave ook een vervolg op de onder dezelfde redactie verschenen bundel ‘Gnosis’ . De auteurs zijn bijna allen afkomstig uit de academische wereld: kerkhistorische of wijsgerige specialisten. Niet alles in dit boek is nieuw, overlappingen en stijlverschillen voorkom je met 18 auteurs niet. Dat neemt niet weg dat het boek zich bij vlagen laat lezen als een spannende roman over onze cultuurgeschiedenis en de rol van de gnosis daarin.
(Biblion recensie, J. Wilts)